۳I/ATLAS – مهمان میان‌ستاره‌ای که وارد منظومهٔ ما شده است
خلاصه: جرم میان‌ستاره‌ای موسوم به ۳I/ATLAS، در تابستان ۲۰۲۵ وارد منظومهٔ شمسی شد و تاکنون رصدهای گسترده‌ای روی آن انجام شده است. این شیء با سرعت بالا و مسیر غیرمعمول، فرصتی نادر برای بررسی ترکیب و منشأ اجرام میان‌ستاره‌ای فراهم کرده است.
کشف مهمان میان‌ستاره‌ای جدید
تلسکوپ نظارتی Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System (ATLAS) در شیلی، در تاریخ ۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۵ این جرم را برای نخستین‌بار شناسایی کرد. مسیر حرکت و سرعت بیش از ۶۰ کیلومتر بر ثانیه‌ای آن، نشان داد که از خارج از منظومهٔ شمسی آمده است. بر اساس داده‌های ناسا، نزدیک‌ترین فاصلهٔ این جرم از خورشید در حدود ۱٫۴ واحد نجومی و در پایان اکتبر ۲۰۲۵ خواهد بود.
ماهیت اسرارآمیز ۳I/ATLAS
مشاهدات با تلسکوپ فضایی Hubble نشان می‌دهد که ۳I/ATLAS دارای کُما (coma) و نشانه‌هایی از انتشار گرد و غبار است؛ رفتاری که بیشتر به دنباله‌دارها شباهت دارد. ترکیب آن شامل یخ آب، نمک‌ها، مواد آلی و سیلیکات‌هاست و به همین دلیل به‌عنوان یک دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای شناخته می‌شود.
ترکیب شیمیایی و رفتار یخی
مطالعات طیف‌سنجی و مادون‌قرمز نشان داده که نسبت CO₂ به H₂O در این جرم بسیار بالاست — نشانه‌ای از شرایط متفاوت تشکیل یخ‌های آن در مقایسه با دنباله‌دارهای منظومهٔ شمسی. همچنین، رصدخانهٔ Neil Gehrels Swift Observatory در مشاهدات فرابنفش خود انتشار هیدروکسیل (OH) را ثبت کرده که تأییدی بر وجود آب فعال است.
اهمیت علمی و نجومی ۳I/ATLAS
- این نخستین فرصت برای مطالعهٔ نزدیک از ماده‌ای است که از فراسوی منظومهٔ شمسی آمده است.
- ترکیب شیمیایی آن می‌تواند به درک تفاوت‌های میان سامانه‌های سیاره‌ای کمک کند.
- اندازهٔ بزرگ‌تر آن نسبت به اجرام میان‌ستاره‌ای پیشین، باعث شده هدفی ویژه برای پژوهش‌های بین‌المللی باشد.
آیا ۳I/ATLAS می‌تواند مصنوعی باشد؟
برخی پژوهشگران، از جمله Avi Loeb، احتمال داده‌اند که ۳I/ATLAS ممکن است منشأیی غیرطبیعی داشته باشد و حتی بقایای فناوری بیگانه باشد. مقاله‌ای در arXiv نیز با عنوان “مزاحم فرازمینی” به این فرضیه پرداخته است. با این حال، اکثر دانشمندان رفتار آن را کاملاً طبیعی و مشابه دنباله‌دارهای معمولی می‌دانند.
آخرین وضعیت رصد و داده‌های به‌دست‌آمده
- این جرم تا اواخر تابستان و اوایل پاییز ۲۰۲۵ برای رصد زمینی قابل مشاهده بود.
- در حال حاضر وارد همپوشانی خورشید شده و مشاهدهٔ مستقیم آن دشوار است.
- نزدیک‌ترین فاصلهٔ آن از خورشید در حدود ۳۰ اکتبر ۲۰۲۵ خواهد بود.
- هیچ خطر مستقیمی برای زمین ندارد؛ فاصلهٔ آن بیش از ۱٫۷ واحد نجومی خواهد بود.
- چندین رصدخانهٔ بین‌المللی از جمله Hubble و تلسکوپ‌های مادون‌قرمز در حال بررسی آن هستند.
چشم‌انداز آینده و ادامهٔ تحقیقات
- اندازه‌گیری دقیق‌تر جرم و چگالی برای درک ساختار درونی آن.
- تحلیل رفتار دنباله‌دارگونه هنگام نزدیک شدن به خورشید.
- مقایسهٔ ترکیب شیمیایی آن با دنباله‌دارهای منظومهٔ شمسی.
- جمع‌آوری داده‌های بیشتر برای بررسی فرضیات احتمالی غیرطبیعی.
جمع‌بندی
جرم میان‌ستاره‌ای ۳I/ATLAS یکی از شگفت‌انگیزترین کشفیات سال‌های اخیر است. این دنباله‌دار با ترکیب و مسیر خاص خود، می‌تواند رازهایی از نحوهٔ شکل‌گیری سامانه‌های سیاره‌ای در سراسر کهکشان را آشکار کند. اگرچه فرضیه‌های عجیب دربارهٔ منشأ آن مطرح شده، اما داده‌های فعلی حاکی از منشأ طبیعی و دنباله‌دارگونهٔ آن هستند.
منابع اصلی:
- Reuters – Newly spotted comet is third interstellar object seen in our solar system
- NASA – Interstellar Comet Moving Through Solar System
- Space.com – Interstellar Comet 3I/ATLAS Is Packed With Water Ice
- AP News – Telescope reveals a growing tail on the comet
- LiveScience – Controversial paper questions whether 3I/ATLAS is alien tech in disguise
📢 برای مطالعهٔ تازه‌ترین اخبار نجوم، فناوری و امنیت سایبری، به وب‌سایت ایران‌سیف سر بزنید. همچنین برای حفظ حریم خصوصی خود در اینترنت، پیشنهاد می‌کنیم از سرویس‌های V2Ray ایران‌سیف استفاده کنید.